Istraživanja zločina počinjenih krajem Drugog svetskog rata u Srbiji se do sada odvijalo sporadično i uglavnom je zavisilo od volje političkih partija na vlasti. Prvi organizovani pokušaj da se ovo pitanje reši je učinjen formiranjem Državna komisija za pronalaženje i obeležavanje svih tajnih grobnica u kojima se nalaze posmrtni ostaci streljanih posle oslobođenja 1944. Ova komisija je formirana 2009.godine a naredne dve godine su počela istraživanja zločina koje su počinile jedinice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije po oslobođenju Srbije u jesen 1944.godine.
Komisija za tajne grobnice ubijenih posle 12. septembra 1944.godine koju je Vlada Republike Srbije formirala 2009.godine je na svojoj internet stranici objavila do sada obrađene podatke o licima koja su streljana posle oslobođenja Srbije. Komisija je imala zadatak da istraži, pronađe i obeleži sve tajne grobnice u kojima se nalaze ostaci streljanih od septembra 1944. godin, kao i da locira i obeleži sva grobna mesta kao i da utvrdi tačan broj streljanih lica od septembra 1944. godine.
Do sada je u registar upisano 59.554 lica, koja su streljana po oslobođenju Jugoslavije od okupatora. Komisija je podatke o žrtvama, najvećim delom preuzela iz Arhiva Srbije tj. (građe BIA), Arhiva Jugoslavije, lokalnih Arhiva Zaječar, Smederevska Palanka, Smederevo, Čačak, a za teritoriju Vojvodine najviše iz Arhiva Vojvodine. Takođe su koriščćeni i podaci iz Vojnog arhiva kao i Istorijskog arhiva grada Beograda.
Verovatno će u ovaj registar biti upisana i imena ljudi čiji su posmrtni ostaci pronađeni u jami Cerovo u blizini sela Mušvete u opštini Čajetina koje je pre nekoliko dana otkrio freskopisac i speleolog Dimitrije Mirko Ćelić, o čemu su već pisale Novosti.
Kada je u pitanju teritorija Zlatiborskog okruga, Komisija je prikupila podatke za 1.209 lica koja su streljana ili nestala posle oslobođenja. Prema do sada obrađenim podacima streljano je 784 lica, dok se 425 vodi kao nestalo. Najviše je streljanih bilo u Užicu (137), Novoj Varoši (125) i Bajinoj Bašti (101). Kada su u pitanju nestala lica u Požegi je nestalo 115, a u Novoj Varoši 96 a u Priboju 82 lica.
Što se tiče Čajetine Komisija je popisala 66 streljanih i 23 nestala lica. Prema podacima koji su dostupni u ovoj bazi nastradalo je 67 pripadnika četničkog pokreta, osam lica je kvalifikovano kao odmetnik, dva kao saradnici okupatora, jedan pripadnik Srpske državne straže, kao i jedan član Zbora Dimitrija Ljotića. U ovom spisku za deset lica nije određena pripadnost nekoj formaciji.
U spiskovima postoje “streljana”, “likvidirana” ili “nestala” lica pa je tako 33 lica likvidirano, a je 32 streljano, dok za 23 stoji odrednica nestao. Za sva nestala lica kao mesto stradanja se navodi Bosna, dok se kod lica koja su streljana pominju različite lokacije, kao što su Dobroselica, Jablanica, Ljubanje, Kadinjača, Užice, Valjevo, Niš, Varda, Sjenište, Priboj. U podacima se može videti da je 23 lica ubijeno na nepoznatim lokacijama (ovde je postojala razlika, pa se zna da je 9 lica streljano a 14 je likvidirano). Kada je u pitanju vreme smrti 19 lica je ubijeno 1944.godine a iste godine je kao nestalo zavedeno i 23 lica. Tokom 1945.godine je ubijeno 39 lica, po dva lica su ubijena 1946. i 1948.godine, a po jedno lice 1947. i 1949.godine kada je u dokumentima evidentirano i poslednje streljanje na teritoriji opštine Čajetina. Na ovim spiskovima se nalazi sedamnaest stanovnika Dobroselice, dvanest iz Čajetine, deset iz Jablanice, šest iz Rožanstva…
Spisak streljanih i nestalih sa teritorije opštine Čajetina možete pogledati ovde.
Dodajte komentar